Nieuws

Het Nationaal Preventieakkoord (NPA, 2018) richt zich op het terugdringen van roken, overgewicht en problematisch alcoholgebruik. Problematisch alcoholgebruik richt zich op de (mogelijke) consumptie van alcohol door jongeren, zwangeren, overmatige drinkers en zware drinkers[1]. In de laatste voortgangsrapportage staat dat er hordes genomen moeten worden om de verkoop aan jongeren verder terug te dringen om zo de afgesproken doelstellingen te halen. De ketenslijterijen laten echter zien dat al jaren achter elkaar ruim 80% van de aankooppogingen succesvol wordt tegengehouden aan de kassa. In het laatste onderzoek van Objectief uit 2022 scoorden ketenslijterijen 84%[2]. Uit eigen onderzoek blijkt ook dat van aankooppogingen door minderjarigen online 75% succesvol wordt tegengehouden.

Wel voortgang op doelstellingen

In het NPA afgesproken het percentage Nederlanders van 18 jaar en ouder dat overmatig drinkt terug te brengen tot 5% in 2040. Het RIVM meldt in de tussentijdse evaluatie over 2021 “het percentage overmatige drinkers was bij de start van het NPA (in 2018) 8,2%. In 2021 ligt het percentage op 7,3%. In 2020 was dit percentage lager (6,9%)”[3]. Er is per saldo sprake van een daling, waarbij de doelstelling voor 2040 niet buiten bereik ligt.

Het percentage volwassenen dat zwaar drinkt moet dalen tot 5%. Het RIVM meldt in de tussentijdse evaluatie over 2021: “Het percentage zware drinkers was in 2018 9,0% en 8,3% in 2021. Ook hier geldt dat dit percentage in 2020 lager was (7,7%) dan in 2021.” Ook dat is per saldo nog steeds een daling.

De ambitie is om het percentage vrouwen dat alcohol drinkt, terwijl zij weten dat zij zwanger zijn, te laten dalen tot maximaal 2% in 2040. Uiteindelijk is het streven om te komen tot 0% alcoholgebruik tijdens de zwangerschap. Het RIVM meldt in de tussentijdse evaluatie over 2021: “In 2018 dronk 4,2% van de aanstaande moeders terwijl ze wist dat ze zwanger was. In 2021 was dit 2,6%”. En ook dat is dus een daling.

De VDN bestrijdt daarom dat er onvoldoende voortgang wordt geboekt in het realiseren van voortgang of dat de doelstellingen voor 2040 onhaalbaar zijn.

Waarom concludeert het RIVM dan dat de doelstellingen onvoldoende worden gehaald? Dat is omdat van het begin af aan het RIVM stelt “Wanneer we het pakket aan voorgenomen acties en doelstellingen leggen naast de maatregelen die door de IBO-werkgroep als effectief zijn beoordeeld (grote accijnsverhogingen, beperkingen van tijd en locatie van verkoop, en intensieve persoonlijke begeleiding bij gedragsverandering) zien we dat deze niet of nauwelijks worden ingezet.” [4]

Volgens de VDN zijn accijnsverhogingen, het terugdringen van het aantal verkooppunten en het verminderen van marketing mogelijke maatregelen die horen bij het terugdringen van alle alcoholgebruik. Maatregelen die verder vanaf de vorige eeuw al zijn ingezet, maar juist problematische drinkers onvoldoende bereikten. Vandaar nu juist een andere insteek in het preventieakkoord, met ook bijvoorbeeld een focus op scholen, sportverenigingen en de inzet van voorlichting door verloskundigen.

Overlegtafel werkt alleen als iedereen committed is

De VDN herkent zich in het beeld dat deelnemers aan de tafel uiteenlopende belangen hebben die moeilijk verenigbaar waren. De anti-alcohollobby is het vanaf het begin af aan oneens geweest met de focus op problematisch alcoholgebruik in plaats van alle alcoholgebruik. Het gaat hun over hogere prijzen, minder verkooppunten en een marketingverbod. Zelfs als wij als verkopers zouden willen praten over prijsverhogingen: het is bij wet verboden om prijsafspraken te maken! En ook kan van ons niet worden gevraagd om (economisch) te ordenen en het aantal verkooppunten terug te brengen.

De anti-alcohollobby wil verder al twee jaar een eigen overlegtafel zonder “de industrie”, en beroept zich erop dat de WHO op zou roepen om ‘de industrie’ van tafel te weren[5]. Het steekt ons dat de staatssecretaris in zijn brief van vandaag[6] aangeeft “daar begrip voor te hebben”. Immers, ketenslijters zien het als hun voornaamste taak om de verkoop van alcohol op een verantwoorde manier in te vullen. We hebben bij herhaling bewezen dat we dat doen én leveren onze bijdrage aan het Preventieakkoord. De anti-alcohollobby heeft op zijn best betrokkenheid getoond door aan tafel te verschijnen, maar heeft nooit het commitment gehad om van het NPA een succes te maken. Geen enkel resultaat was ooit genoeg. En die partijen zouden nu beloond worden door hun contraproductieve inzet?

Ketenslijterijen zetten zich onverminderd in om op een verantwoorde manier alcohol te verkopen. De VDN is bereid de handschoen op te pakken die de staatsecretaris biedt in zijn brief: “ik blijf in gesprek met alle partijen die zich gecommitteerd hebben aan de doelen voor de aanpak van problematisch alcoholgebruik.” Maar dat kan natuurlijk niet als de staatssecretaris zou meebewegen met de anti-alcohollobby en een wettelijk verbod zou invoeren om met ons te spreken.